REDDING VAN ONDERNEMINGEN
DE
WEG VOOR OVERNAME VAN DE ONDERNEMING DOOR DE WERKNEMERS
Sobelair, Sigma Coatings, Alstom Beyne-Heusay…. Elke week halen verontrustende
berichten van wankele ondernemingen de actualiteit.
Wanneer in ons land een onderneming in faling verkeert, stelt men
zich maar al te dikwijls tevreden met een eenvoudige oplossing : óf
er is een overnemer, óf het is de sluiting, met een leger van prepensioenen,
ontslagpremies en sociale begeleidingen. Meestal echter is het de
sluiting, met een economisch en sociaal kerkhof tot gevolg.
In bepaalde landen werd reeds lange tijd de wijze van de overname
van ondernemingen in moeilijkheden door de werknemers beproefd. Zij
hebben, soms met de actieve ondersteuning van de publieke sector,
reeds meer dan tien jaren de formules voor de uitvoering van overname
van bedrijven door de werknemers op grote schaal weten op punt te
stellen en te verfijnen.
Spanje en de Verenigde Staten kunnen bogen op meer dan veertig jaren
ondervinding. In Finland, in Groot-Brittannië, in Italië zijn er operationele
programma's van begeleiding…
Waarom ook niet bij ons ?
In geval van moeilijkheden of van faling, wordt dit algemeen ondervangen
door het oprichten van een nieuwe onderneming, waarvan de werknemers
de meerderheid van het kapitaal bezitten. De werknemers van het bedrijf
kennen beter dan wie ook de operationele, de technische en ook de
commerciële aspecten. Dit laat hun toe om een 'relance' te geven op
een meer flexibele en doeltreffende wijze, en al te dikwijls om definitief
het bedrijf te redden en tewerkstelling te scheppen.
Uiteraard is er voor de technische en operationele controle de steun
van buiten uit nodig om het beheer en de financiering te begeleiden.
Spanje is het land dat deze praktijken op de meest systematische en
spectaculaire wijze heeft ontwikkeld, wat zelfs heeft geleid tot het
creëren van een specifiek juridisch model : de 'sociedades laborales'
(werknemersvennootschappen). Na in de loop van twintig jaar gevarieerd
experimenteren (1960 tot 1980) werd in Spanje in 1986 een eerste wet
aangenomen (wet ter erkenning van de sociedades anonimas laborales)
en in 1997 een tweede wet die het statuut van 'sociedad laboral' met
beperkte aansprakelijkheid bevestigt. Het prille begin is ontstaan
in het zo omstreden Baskenland, met zijn zware industrie in afgang
en in Andaloesië, het land van zon en toerisme. Heden telt men in
Spanje méér dan 17.000 sociedades laborales die aan zowat 105.000
mensen werk bieden.
Naar Belgische normen teruggebracht, zou dit overeenkomen met 4 à
5.000 geredde bedrijven, met een tewerkstellingspotentieel van 26.000
werkplaatsen.
In de Verenigde Staten hebben acht verschillende Staten publieke centra
opgericht voor ondersteuning voor overname door de werknemers van
ondernemingen in moeilijkheden. Een goed voorbeeld is de 'Ohio Employee
Ownership Center' verbonden aan de universiteit van Kent, in de staat
Ohio (zie: http://www.kent.edu/oeoc
). Dit centrum levert de nodige ondersteuning inzake het beheer en
de vorming, die de werknemers toelaat om over te gaan tot de overname
onder gunstige voorwaarden en het herdynamiseren van bedrijven.
Deze Amerikaanse ondervinding vindt men ook terug in Spanje: in elke
grote Spaanse stad bevindt zich een ondernemingscentrum, gespecialiseerd
in vorming en ondersteuning van de werknemers en van het beheer van
sociedades laborales.
Het succes van deze formules berust voor een groot deel op het scheppen
van een positieve omgeving :
- bijstand van de sociale actoren
- steun van de economische actoren
- hulp van professionelen in het beheer (revisoren, expert-boekhouders,
enz…)
- aangepaste financieringsformules
- politieke consensus.
Het programma dat wij in België brengen, beoogt het net van sociale,
economische, professionele en politieke actoren en financiers, die
het succes van deze formules ook bij ons wensen te ondersteunen, te
sensibiliseren en te organiseren.
Doel van dit programma:
In situaties van moeilijkheden of bij transmissie van ondernemingen,
voorwaarden creëren opdat de weg van overname door werknemers steeds
zorgzaam zou worden onderzocht, en de beste kansen op welslagen voorbereiden.
